Transport a spedycja – różnice

Chociaż wielu popełnia ten błąd, to transport nie powinien być traktowany jako synonim spedycji. Oba działania należą do narzędzi szeroko pojętej logistyki, czyli nauki o tym, jak skutecznie planować, realizować i kontrolować przepływ np. towarów, jednak spełniają w tym procesie różne role. Jakie konkretnie?

Transport polega na zmianie położenia określonego ładunku (najczęściej towaru) z jednego miejsca na drugie przy pomocy środków transportowych. Wyróżniamy m.in. transport lądowy, lotniczy, kolejowy lub morski. Natomiast spedycja jest pojęciem szerszym od transportu, bo oprócz niego obejmuje także kompleksową obsługę przewozu tych towarów. Jednak mimo tego, że transport mieści się w obrębie zadań spedycyjnych, pomiędzy oboma działaniami występuje kilka różnic.

Optymalizacja kosztów

Transport jest najważniejszym ogniwem w procesie logistycznym, bo to właśnie dostarczenie towaru na czas w określone miejsce decyduje o skuteczności podjętych działań. Nie umniejsza to jednak znaczenia spedycji, która kompleksowo troszczy się nie tylko o doręczenie ładunku, ale także o jego przygotowanie. Do działań w ramach spedycji można zaliczyć m.in.:

• prace związane z utworzeniem umowy dla osób chcących skorzystać z usług spedytorskich;
• przyjmowanie zleceń spedycyjnych;
• opieka nad dokumentacją powierzonego towaru;
• ubezpieczenie powierzonego ładunku;
• przygotowanie towaru do transportu zarówno krajowego, jak i poza granice kraju (np. odprawa celna);
• zorganizowanie transportu przy maksymalnej optymalizacji kosztów.

Zwłaszcza ten ostatni punkt zasługuje na chwilę uwagi. Ważnym elementem spedycji jest organizacja transportu nie tylko na czas, ale także przy możliwie niskim koszcie. Nie oznacza to jednak, że działania spedycyjne mają na celu nadmierne cięcie wydatków, chodzi o ich optymalizację. Co to oznacza w praktyce? Że jeśli dana partia towaru może dotrzeć terminowo zarówno kosztownym transportem samochodowym, jak i tańszą drogą kolejową, to spedytor (jeśli nie wystąpią inne przesłanki przeciw temu) wybierze to drugie. W tym przypadku sposób transportu jest uzależniony od decyzji podjętych w gronie spedytorów.

Umowa transportowa a umowa spedycyjna

To, co różni opisywane działania logistyczne, zauważalne jest także w umowach. A z nich wynika, że większa odpowiedzialność leży po stronie spedytorów niż osób zaangażowanych w sam transport. Usługi transportowe odbywają się na mocy umów przewozowych, w których przewoźnik bierze na siebie zobowiązanie dostarczenia określonego towaru (lub osób) w odpowiednie miejsce i o określonym czasie. Przewoźnik może zlecić to zadanie innemu podmiotowi, ale nadal na nim spoczywa odpowiedzialność za spełnienie zapisów umowy przewozu.

Umowa spedycji zawiera więcej elementów, które podlegają wykonaniu, bo oprócz transportu (spedycja nie zajmuje się transportem ludzi), spedytor zobowiązuje się do konkretnie wymienionych czynności przygotowawczych. Sam transport firma spedycyjna może wykonać we własnym zakresie (istnieje wiele firm, które jednocześnie oferują usługi transportu i spedycji) albo zlecić innej firmie poprzez podpisanie umowy przewozu, o której była mowa wcześniej. Wówczas role, jakie w procesie logistycznym odgrywają transport i spedycja, nabierają mocy prawnej.